คำแนะนำสำหรับการตรวจสุขภาพช่องปากของวัยเด็ก (0-12ปี) ควรพามาตรวจครั้งแรกตั้งแต่เมื่อไหร่ / ต้องพามาตรวจบ่อยแค่ไหน / ในช่วงอายุนี้ทันตแพทย์จะมีการแนะนำในเรื่องไหนบ้าง และจะระวังหรือดูแลในเรื่องไหนบ้าง

เมื่อผู้ปกครองพาบุตรหลานมาพบทันตแพทย์ทันตแพทย์จะให้คำแนะนำเกี่ยวกับการดูแลสุขภาพช่องปาก โภชนาการที่เหมาะสมและข้อควรระวังที่จำเพาะกับแต่ละช่วงวัย ดังนี้

ช่วงอายุ 0-3 ปี


  • เริ่มเช็ดทำความสะอาดช่องปากด้วยผ้าก๊อซหรือผ้าอ้อมสะอาดชุบน้ำต้มสุกที่เย็นแล้วตั้งแต่ยังไม่มีฟัน
  • เมื่อฟันน้ำนมซี่แรกขึ้น ผู้ปกครองเริ่มแปรงฟันให้ วันละ 2 ครั้ง เช้า – ก่อนนอน ด้วยยาสีฟันฟลูออไรด์เข้มข้น 1,000 – 1,500 ppm ปริมาณเท่าเม็ดข้าวสาร
  • ใช้ท่านอนในการแปรงฟันให้ลูก และหมั่นยกริมฝีปาก เพื่อตรวจดูคราบจุลินทรีย์และฟัน
  • ผู้ปกครองใช้ไหมขัดฟันให้วันละ 1 ครั้ง หากมีฟันชิดกัน
  • ให้คำแนะนำเกี่ยวกับพฤติกรรมการรับประทานอาหารเพื่อป้องกันฟันผุ  เช่น
  • ควรเลิกนมมื้อดึกในช่วงอายุ 6-12 เดือน และเลิกขวดนมเมื่ออายุ 1 – 1.5 ปี
  • เมื่อฟันเริ่มขึ้น หลีกเลี่ยงการรับประทานนมทุกครั้งตามต้องการ (on demand) โดยเฉพาะตอนนอน รวมถึงนมแม่
  • ไม่ให้เด็กหลับคาเต้าหรือขวดนม 
  • จำกัดอาหารประเภทแป้งและน้ำตาลระหว่างมื้อ เลือกอาหารและเครื่องดื่มที่ไม่เติมน้ำตาลหรือไม่มีรสหวาน

ช่วงอายุ 3-6 ปี


  • ผู้ปกครองแปรงฟันให้วันละ 2 ครั้ง เช้า – ก่อนนอน ด้วยยาสีฟันฟลูออไรด์เข้มข้น 1,000 – 1,500 ppm ปริมาณเท่าความกว้างแปรง
  • เด็กวัยนี้มักต้องการแปรงฟันเอง อย่างไรก็ตามผู้ปกครองจะต้องช่วยแปรงฟันซ้ำในท่านอน
  • ผู้ปกครองใช้ไหมขัดฟันให้วันละ 1 ครั้ง หากมีฟันชิดกัน
  • จำกัดอาหารประเภทแป้งและน้ำตาลระหว่างมื้อ ไม่ควรเกิน 2 ครั้งต่อวัน
  • ให้คำแนะนำเกี่ยวกับพฤติกรรมที่อาจส่งผลต่อพัฒนาการการสบฟัน เช่น การดูดนิ้วหรือจุกหลอก

ช่วงอายุ 6-12 ปี


  • ให้คำแนะนำเกี่ยวกับการขึ้นของฟันแท้แต่ละซี่ในแต่ละช่วงอายุ
  • แนะนำให้เด็กแปรงฟันวันละ 2 ครั้ง เช้า – ก่อนนอน ด้วยยาสีฟันฟลูออไรด์เข้มข้น 1,500 ppmปริมาณเท่าความยาวแปรง
  • ในเด็กอายุ 6 -7 ปี ผู้ปกครองยังต้องช่วยแปรงซ้ำ ในเด็กอายุ 8 -12 ปี ผู้ปกครองช่วยตรวจความสะอาด
  • ผู้ปกครองใช้ไหมขัดฟันให้วันละ 1 ครั้ง
  • จำกัดอาหารประเภทแป้งและน้ำตาลระหว่างมื้อ ไม่ควรเกิน 2 ครั้งต่อวัน

คำแนะนำและข้อมูลความรู้ทางทันตกรรมโดย

อ.ทพญ.เมธาพร ทรงเวชเกษม

อาจารย์ประจำภาควิชาทันตกรรมสำหรับเด็ก
คณะทันตแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย