ปัญหาฟันน้ำนมผุ ยังเป็นปัญหาของเด็กไทยมากแค่ไหน / ช่วงอายุที่เริ่มฟันผุ / การสังเกตว่าบุตรหลานเริ่มมีฟันผุจะสังเกตได้อย่างไร / หากปล่อยไว้ไม่รักษา จะส่งผลไปถึงฟันแท้หรือพัฒนาการของเด็กอย่างไรบ้าง

จากผลการสำรวจสภาวะสุขภาพช่องปากแห่งชาติ ครั้งที่ 9 ในปี พ.ศ. 2566 พบความชุกของประสบการณ์โรคฟันผุในกลุ่มเด็กอายุ 3 ปี และ 5 ปี ร้อยละ 47.0 และ 72.1 ตามลำดับ อีกทั้งในกลุ่มเด็กอายุ 3 ปีและ 5 ปีมีฟันผุที่ยังไม่ได้รับการรักษาร้อยละ 46.1 และ 70.4 ตามลำดับ  หรืออาจกล่าวได้ว่าในเมื่อตรวจฟันเด็กอายุ 3 ปี จำนวน 100 คน พบว่ามีประสบการณ์โรคฟันผุ 47 คน และเด็กที่มีฟันผุ 46 คนยังไม่ได้รับการรักษา  และเมื่อตรวจฟันเด็กอายุ 5 ปี จำนวน 100 คน พบว่ามีประสบการณ์โรคฟันผุสูงถึง 72 คน และเด็กที่มีฟันผุ 70 คนยังไม่ได้รับการรักษา

ฟันน้ำนมทำหน้าที่ในการบดเคี้ยวอาหาร รักษาพื้นที่ให้ฟันแท้ขึ้น ช่วยในการพูดออกเสียงให้ชัดเจน และให้ความสวยงามแก่ใบหน้า เด็กที่มีฟันผุในช่องปากหลาย ๆ ซี่จะส่งผลต่อสุขภาพโดยรวมของเด็ก โดยพบว่าเด็กก่อนวัยเรียนที่มีฟันผุจำนวนมากมีน้ำหนักตัวอยู่ในเกณฑ์ต่ำกว่ากลุ่มที่ไม่มีฟันผุ  ฟันผุยังส่งผลถึงคุณภาพชีวิตของเด็ก โดยเด็กที่มีฟันผุไม่ได้รับการรักษามีโอกาสปวดฟัน รับประทานอาหารได้ลำบาก มีความเสี่ยงที่จะต้องได้รับการรักษาแบบฉุกเฉิน ทำให้ต้องขาดเรียน ลดความสามารถในการเรียนรู้และยังเกิดความสูญเสียทางเศรษฐกิจเนื่องจากผู้ปกครองต้องขาดงานพาบุตรหลานไปพบทันตแพทย์  ดังนั้นการป้องกันการเกิดฟันผุรวมถึงการตรวจพบรอยผุตั้งแต่ระยะเริ่มต้นและยับยั้งการลุกลามของโรคจึงมีความสำคัญอย่างยิ่ง

ฟันผุระยะเริ่มต้นที่สามารถตรวจพบในช่องปากมีลักษณะผิวฟันเป็นรอยขาวขุ่นหรือน้ำตาล ไม่มันเงา ผิวขรุขระ มักพบในบริเวณที่มีคราบจุลินทรีย์สะสม เช่น บริเวณคอฟัน บริเวณหลุมร่องฟัน เป็นต้น  โดยระยะเวลาของกระบวนการเกิดฟันผุจนสามารถตรวจพบเป็นรอยผุนี้มีความแตกต่างกัน ขึ้นกับปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดโรคฟันผุของแต่ละบุคคล เด็กที่มีความเสี่ยงต่อการการเกิดฟันผุสูงมีแนวโน้มสูงที่จะเกิดฟันผุใหม่ในระยะเวลา 6 เดือน  ผู้ปกครองจึงควรพาบุตรหลานไปพบทันตแพทย์ตั้งแต่ฟันซี่แรกขึ้นหรือภายในขวบปีแรกและไปพบทันตแพทย์เป็นประจำสม่ำเสมอทุก 3 – 6 เดือน โดยทันตแพทย์จะพิจารณาความถี่ในการตรวจสุขภาพช่องปากจากความเสี่ยงต่อการการเกิดฟันผุของแต่ละบุคคล

ข้อมูลความรู้ทางทันตกรรมโดย

อ.ทพญ.ดร.รติชนก นันทนีย์

อาจารย์ประจำภาควิชาทันตกรรมสำหรับเด็ก
คณะทันตแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย