การแปรงฟัน อาจจะเป็นเรื่องงานของคนทั่วไป แต่สำหรับผู้พิการทางร่างกาย อย่างเช่น แขน เขาจะมีวิธีการแปรงฟันอย่างไร จะมีอุปกรณ์ช่วยหรือไม่ และทันตแพทย์จะต้องมีการสอน หรือกำชับเรื่องไหนเป็นพิเศษ?

Posted date:

2 December 2025

พิการทางร่างกายที่มีข้อจำกัดในการใช้ “แขน” หรือ “มือ” เช่น อัมพาตครึ่งซีก อุบัติเหตุไขสันหลังอักเสบ สมองพิการ หรือโรคทางระบบประสาท ทำให้การแปรงฟันเป็นเรื่องยาก หากทำความสะอาดได้ไม่ทั่วถึง อาจเพิ่มความเสี่ยงต่อเหงือกอักเสบ ฟันผุ และอาการปวดฟัน ซึ่งล้วนส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตโดยรวม

การทำความสะอาดช่องปากในผู้พิการทางร่างกาย 02 คณะทันตแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

มีอุปกรณ์อะไรช่วยได้บ้าง?

เพื่อให้ผู้พิการสามารถแปรงฟันได้ง่ายขึ้น สามารถเลือกใช้อุปกรณ์ให้เหมาะกับความสามารถที่เหลืออยู่ของแขนและมือ เช่น

ด้ามจับขนาดใหญ่ขึ้น:
ใช้โฟม/ลูกเทนนิสครอบด้ามแปรง เพื่อให้จับถนัด ไม่ต้องออกแรงบีบนิ้วมาก
สายรัดยึดแปรงกับมือ (Universal cuff / EazyHold):
เหมาะกับผู้ที่กำมือไม่ได้ ใช้ไหล่และแขนขยับแปรงแทน
แปรง 3 ด้าน (Surround / Collis Curve):
แค่เลื่อนตามแนวฟัน ก็ทำความสะอาดหลายด้านพร้อมกัน เหมาะกับผู้ควบคุมทิศทางมือได้ไม่ดี
แปรงไฟฟ้า:
ช่วยลดแรงและท่าทาง ใช้แค่แตะบริเวณฟัน
เครื่องดูดน้ำ/น้ำลายในตัว (Suction toothbrush):
สำหรับผู้กลืนลำบาก ลดโอกาสสำลัก
ติดตั้งแปรงกับผนัง/โต๊ะ:
ผู้พิการระดับรุนแรงสามารถใช้หัวเคลื่อนไปกับแปรงแทน

การทำความสะอาดช่องปากในผู้พิการทางร่างกาย 03 คณะทันตแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

เทคนิคเพิ่มเติม ปรับให้เหมาะกับแต่ละคน

ใช้ แปรงขนนุ่ม ลดเสี่ยงอักเสบและบาดเจ็บ
ใช้ ยาสีฟันที่มีส่วนผสมของฟลูออไรด์ เลือกแบบไม่เป็นฟองมาก หากมีภาวะกลืนลำบาก ไม่จำเป็นต้องบ้วนปากด้วยน้ำ เพียงเช็ดออกก็เพียงพอ
หากถือแปรงและบีบยาสีฟันพร้อมกันไม่ได้ ให้บีบยาสีฟันลงในปากก่อน แล้วนำแปรงเข้าไป